Σάββατο 22 Νοεμβρίου 2008
Ο διάπλους του καθρέφτη
Είναι πολλά χρόνια τώρα που κρατώ αυτές τις σημειώσεις για ατομική μου αποκλειστικά χρήση. Γι’ αυτό και ελάχιστες από αυτές δημοσιεύτηκαν ίσα με σήμερα. Άλλες αντιπροσωπεύουν σκέψεις μου και συμπεράσματα μιας ολόκληρης ζωής αφιερωμένης στην ποίηση και στη τέχνη με θρησκευτική ευλάβεια, άλλες απηχούν απόψεις που αποθησαύρισα από μελέτες μου και άλλες απλώς τις αντέγραψα και τις μετέφερα αυτούσιες γιατί βρήκα πώς ταίριαζαν απόλυτα με τις δικές μου … Υπάρχουν ακόμα και μερικές άλλες σημειώσεις μου που, καθώς έχουν περάσει τόσα χρόνια, δεν είμαι βέβαιος ότι μου ανήκουν εξ ολοκλήρου. Δεν νομίζω ότι αυτό έχει καμιά σημασία αφού θα μπορούσαν να είναι και δικές μου, αλλά να διαφέρουν μόνον ως προς τον τρόπο έκφρασής τους…. Είμαστε όλοι , όπως φαίνεται, συγκοινωνούντα δοχεία κι έτσι επιβεβαιώνεται αυτό που είπε ο Reverdy, ότι «δεν παίρνει ποτέ κανείς από έναν άλλο συγγραφέα παρά μόνο ό, τι ήδη του ανήκει».
από τον πρόλογο του Τάκη Βαρβιτσιώτη στο βιβλίο του Ο διάπλους του καθρέφτη, Σημειώσεις για την ποίηση, 2008
Θεωρώ αυτές τις σημειώσεις εξαιρετικά σημαντικές και πολύτιμες. Για όλους εμάς, τα ισόβια μαθητούδια της ποίησης, αλλά και για τους άλλους φίλους της. Θα παραθέτω λοιπόν επιλεγμένα αποσπάσματα από το βιβλίο, αρχίζοντας σήμερα και, πιστεύω, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ίσως έτσι εμείς συνειδητοποιήσουμε καλύτερα ποιοι είμαστε και τι είναι αυτό που μας συμβαίνει και οι άλλοι το μυστήριο και το θαύμα του ποιητικού φαινομένου.
Τι είναι ένα ποίημα; Το αίμα σου πού αστράφτει συμπυκνωμένο σε μια λέξη. Και τι σημαίνει να είσαι ποιητής; Σημαίνει, πριν απ’ όλα, να αγαπάς ολοένα και πιο πολύ, ξεπερνώντας τον εαυτό σου. Να είσαι αδιάκοπα ερωτευμένος με όλα τα πράγματα κι ακόμα να είσαι η άκρα ταπεινοφροσύνη.
Η καταγωγή της ποίησης βρίσκεται πριν απ’ όλους τους καιρούς και θα τελειώσει ύστερα απ’ αυτούς.
Στην τέχνη δεν υπάρχουν σχολές. Υπάρχει καλή και κακή τέχνη.
Αντιγράφω από τον Vicente Huidobro. «Όλη η ιστορία της τέχνης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ιστορία της εξέλιξης από τον άνθρωπο-καθρέφτη προς τον άνθρωπο-θεό. Ο καλλιτέχνης, δημιουργός απόλυτος, ένας μικρός θεός».
Το έργο τέχνης, και βέβαια το ποίημα, είναι όπως ένας κεραυνοβόλος έρωτας. Πρέπει να γοητεύει ή μάλλον να συγκλονίζει, να σε κάνει να παραλύεις από την πρώτη στιγμή. Αν δεν συμβαίνει αυτό, όλες οι κριτικές και οι εξηγήσεις δεν έχουν καμιά σημασία και δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα.
Υπάρχει ένα πέπλο που καλύπτει τον κόσμο και που μπορεί να ανασύρει μονάχα ο ποιητής για να μας δείξει την ομορφιά που κρύβεται πίσω του.
Τι σκοτεινός θα ήταν ο κόσμος αν δεν υπήρχαν η ποίηση, ο έρωτας, τα παραμύθια, οι νεράιδες, τα παιδιά!
από τον πρόλογο του Τάκη Βαρβιτσιώτη στο βιβλίο του Ο διάπλους του καθρέφτη, Σημειώσεις για την ποίηση, 2008
Θεωρώ αυτές τις σημειώσεις εξαιρετικά σημαντικές και πολύτιμες. Για όλους εμάς, τα ισόβια μαθητούδια της ποίησης, αλλά και για τους άλλους φίλους της. Θα παραθέτω λοιπόν επιλεγμένα αποσπάσματα από το βιβλίο, αρχίζοντας σήμερα και, πιστεύω, για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα. Ίσως έτσι εμείς συνειδητοποιήσουμε καλύτερα ποιοι είμαστε και τι είναι αυτό που μας συμβαίνει και οι άλλοι το μυστήριο και το θαύμα του ποιητικού φαινομένου.
Τι είναι ένα ποίημα; Το αίμα σου πού αστράφτει συμπυκνωμένο σε μια λέξη. Και τι σημαίνει να είσαι ποιητής; Σημαίνει, πριν απ’ όλα, να αγαπάς ολοένα και πιο πολύ, ξεπερνώντας τον εαυτό σου. Να είσαι αδιάκοπα ερωτευμένος με όλα τα πράγματα κι ακόμα να είσαι η άκρα ταπεινοφροσύνη.
Η καταγωγή της ποίησης βρίσκεται πριν απ’ όλους τους καιρούς και θα τελειώσει ύστερα απ’ αυτούς.
Στην τέχνη δεν υπάρχουν σχολές. Υπάρχει καλή και κακή τέχνη.
Αντιγράφω από τον Vicente Huidobro. «Όλη η ιστορία της τέχνης δεν είναι τίποτα άλλο παρά η ιστορία της εξέλιξης από τον άνθρωπο-καθρέφτη προς τον άνθρωπο-θεό. Ο καλλιτέχνης, δημιουργός απόλυτος, ένας μικρός θεός».
Το έργο τέχνης, και βέβαια το ποίημα, είναι όπως ένας κεραυνοβόλος έρωτας. Πρέπει να γοητεύει ή μάλλον να συγκλονίζει, να σε κάνει να παραλύεις από την πρώτη στιγμή. Αν δεν συμβαίνει αυτό, όλες οι κριτικές και οι εξηγήσεις δεν έχουν καμιά σημασία και δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα.
Υπάρχει ένα πέπλο που καλύπτει τον κόσμο και που μπορεί να ανασύρει μονάχα ο ποιητής για να μας δείξει την ομορφιά που κρύβεται πίσω του.
Τι σκοτεινός θα ήταν ο κόσμος αν δεν υπήρχαν η ποίηση, ο έρωτας, τα παραμύθια, οι νεράιδες, τα παιδιά!
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
7 σχόλια:
«Τι σκοτεινός θα ήταν ο κόσμος αν δεν υπήρχαν η ποίηση, ο έρωτας, τα παραμύθια, οι νεράιδες, τα παιδιά!»
Αληθινό πέρα για πέρα. Λίγο από το φως του δανειζόμαστε κι εμείς που τη διαβάζουμε και ζούμε το παραμύθι. Όση ώρα διαβάζουμε τα ποιήματά σας αλλά και όση ώρα τα σκεφτόμαστε μετά, τα θυμόμαστε και βλέπουμε νοερά τις εικόνες που μας δημιούργησαν.
Κι αν δεν υπήρχε ο έρωτας, δεν θα υπήρχε η ποίηση, δεν θα υπήρχαν τα παραμύθια, δεν θα υπήρχαν οι νεράιδες, δεν θα υπήρχε ο κόσμος, Λίνα. Δεν θα είχε νόημα να υπάρχει. Όλη η καλλιτεχνική δημιουργία εμπνέεται από τον έρωτα και είναι μια ερωτική πράξη η ίδια.
Εμένα μου άρεσε πολύ και η εικόνα της Μωβ. Νομίζω ότι τα εκφράζει όλα.
Δεν την είχα δει. Πραγματικά καταπληκτική. Από τις πιο ωραίες σου, Μωβ.
Τι είναι ποίηση; Δεν είναι εύκολο να εξηγήσει, τι είναι εκείνο που ωθεί,που πιέζει και πνίγει, γιατί θέλει να ελευθερωθεί, ν' απεγκλωβιστεί και να γεμίσει τις Λευκές Σελίδες με λέξεις, κατάλληλα δομημένες εκφράζοντας
όσο αυτό είναι βέβαια μπορετό, την ουσία των γεγονότων που συγκλόνισαν τον εσωτερικό κόσμο του ποιητή. Γιατί ο Ποιητής γεγονότα και πράξεις και συναισθήματα καταγράφει, αφού τα φιλτράρει πρώτα, για να τα μεταδώσει ως αισθητική εμπειρία πλέον, στους άλλους. Το συναίσθημα νοοποιείται και μετουσιώνεται σε Ποιητικό Λόγο. Αυτή η μετάπλαση των γεγονότων σε μια αξία αισθητική λυτρώνει τον Ποιητή. Υπάρχει η θέαση σ' ότι συνειδητά κι ασύνειδα συμβαίνει γύρω του, αν και κρατάει τον παλμό επίμονα στη μνήμη ως τη στιγμή που ο ίδιος θα θελήσει ν' αναπλάσει και ν' αναβιώσει χωρίς πλέον να υποφέρει. Τότε είναι που δημιουργεί. Τότε είναι που δίνει πνοή στις πολυχρησιμοποιημένες και λησμονημένες λέξεις για να συντελεσθεί η ανάταση της συγκινησιακής του ζωής. Τότε είναι που η ανάσα του ποιητή ενώνεται με την ανάσα του αναγνώστη και κοινωνούν μαζί την ουσία. Τόπος κοινός για όλους εκείνους που μπορούν να αισθανθούν τον ψυχικό καθαρμό. Ο Ποιητής υψώνεται πέρα από στενά προσωπικά περιστατικά. Ανακαλυπτει και ταυτόχρονα κατακτά την εσωτερική του ελευθερία. Σαρκώνει σε λέξεις τα υψηλά του νοήματα για να μεταδώσει μια πνευματικά μεταστοιχειωμένη πραγματικότητα.
Απόσπασμα από το δοκίμιό μου "Ποίηση και Ποιητής", με την ελπίδα να δώσω μια κάποια απάντηση στο ερώτημα.
Καλησπέρα σε όλους σας.
"Και τι σημαίνει να είσαι ποιητής; Σημαίνει, πριν απ’ όλα, να αγαπάς ολοένα και πιο πολύ, ξεπερνώντας τον εαυτό σου. Να είσαι αδιάκοπα ερωτευμένος με όλα τα πράγματα κι ακόμα να είσαι η άκρα ταπεινοφροσύνη."
τι άλλο να πει κανείς;
Mε ενδιαφέρει να διαβάσω το δοκίμιό σου, Σοφία. Και τα ποιήματά σου. Όλα, αν είναι δυνατόν. Ήθελα να σου το γράψω από μέρες και τώρα μου δόθηκε η ευκαιρία. Φυσικά, θα σου στείλω κι εγώ τα δικά μου.
Το πιο όμορφο απ' όλα στην Ιστορία με τις απαντήσεις των Ποιητών (και όχι μόνο) για έναν ορισμό της Ποίησης, είναι ότι αυτός ο διάλογος δεν τελειώνει ποτέ, είναι ότι υπάρχουν οι χιλιάδες αυτοί ορισμοί, που ο καθένας λέει και κάτι διαφορετικό, χωρίς ο ένας ν' αναιρεί τον άλλο.
Γιατί, φαίνεται, πως η ποίηση είναι το κάθε τι που δίνει νόημα στις "μικρές και ασήμαντες" στιγμές της ζωής μας...
Γιατί, φαίνεται, ότι αυτές οι στιγμές είναι όπως οι κόκκοι της άμμου...
Γιατί, φαίνεται, πως ο καθένας όταν κλείσει στη φούχτα του λίγους κόκκους πολύτιμης άμμου,
αισθάνεται κάτι διαφορετικό
και η έκφραση για τη συγκίνησή του αυτή, κάθε φορά διαφορετική μορφή θα παίρνει...
Και πάει λέγοντας...
Γι' αυτό, σύμφωνα με μια δική μου ρήση (στις 69 Χρυσηίδες Ρέμβης) που αέναα γράφονται και ξεγράφονται κάθε φορά μ' άλλο στιχοπουκάμισο)
"πιο κορυφαίο όνειρο απ' την ποίηση δεν έχει
πιο ραβδοσκόπο ειδύλλιο απ' τη σιωπή δεν βρίσκεις...
Ποια αναβάπτιση στα ονόματα
παλιλλογίες σώματος προσχήματα θα βρέξει;
Κι εκεί που ήξερα να πω το τέλος
εύφλεκτο σπέρμα
δρομολόγησε την εμβέλεια της βάρδιας του
στις έγκλειστες κλεψιγαμίες
ως υποχθόνια διάψευση-
φευ πάλι θα κάνει κατακλυσμό λέξεων
Η ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕΝΟΣ
δική του ελπίδα υποτέλειας
μήτρα αλλόκοτης αλληγορίας
μύθος αλήθειας
σύμβολο μνηστήρων
μάθημα πάθημα
φύρδην- μίγδην
Και τελικά και τέλεια:
η ποίηση μια ήττα στο παρόμ
ο ποιητής ο πιο γενναίος απ' τους ηττημένους
χρονομέτρης του μηδέν άγαν
μούσα ανάγλυφη μοναξιά
μ' αυτό το πλευρο να κοιμάσαι
στα χείλια του ασφοδέλου
μια πολιτεία πασχαλίτσες..."
κτλ. κτλ, κτλ
Δημοσίευση σχολίου