Φίλοι μου του διαδικτύου,
Συμπληρώθηκαν ήδη δεκατρία χρόνια από τον Ιούνιο του 2008, όταν με τη Λίνα Παπαδοπούλου αποφασίσαμε να ανοιχτούμε στο πέλαγος των Ελλήνων ποιητών του 20ου (και του 21ου !!) αιώνα. Με προσωπικές θεματικές ανθολογίες. Με ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη, για την κοινωνία και την επανάσταση, για το όνειρο και την ουτοπία, για τον χρόνο και τη μνήμη, για τη μοναξιά, για το ίδιο το ποιητικό φαινόμενο, για όλα τα αιώνια θέματα της λογοτεχνίας.
Στο διάστημα αυτό, διάβασα αναρίθμητες ποιητικές συλλογές, ξεφύλλισα εκατοντάδες τεύχη λογοτεχνικών περιοδικών, ανέτρεξα σε μερικές δεκάδες ανθολογίες από τη βιβλιοθήκη μου και προμηθεύτηκα άλλες, για να θυμηθώ τα αγαπημένα μου ποιήματα, να ανακαλύψω άλλα και έτσι να μοιραστώ μαζί σας αυτόν τον αμύθητο πλούτο της ψυχής.
Εκτός από τις θεματικές ανθολογίες, σκοπός μας ήταν να παρουσιάσουμε ξεχωριστά σημαντικούς ποιητές, ιδίως εκείνους που είναι λιγότερο γνωστοί έξω από τον στενό ποιητικό κύκλο. Επίσης, να σας γνωρίσουμε αξιόλογους νέους ποιητές, την ελπίδα και το μέλλον. Αυτό έχει ήδη γίνει για αρκετούς ποιητές και θα συνεχιστεί με ειδικά αφιερώματα σε πολλούς άλλους. Με τον τρόπο αυτό, συνεχίζουμε με τη δική μας οπτική τις άλλες αξιόλογες προσπάθειες ανθολόγησης που έχουν γίνει στο διαδίκτυο.
Το ιστολόγιο φέρει ένα δικό μου ποίημα ως προμετωπίδα, υπήρξε όμως, έως πριν έξι χρόνια περίπου, αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας. Συνεχίζω μόνος μου από τότε. Τα ποιήματα συνοδεύονται, σχεδόν πάντα πλέον, από πίνακες ζωγραφικής, εικόνες, σχέδια ή φωτογραφίες. Το ποίημα του Άρη Αλεξάνδρου στη στήλη «Το ποίημα που διανυκτερεύει», όπως και το δικό μου ποίημα ως προμετωπίδα της ανθολογίας, εκφράζουν τον αγωνιζόμενο άνθρωπο και το πνεύμα του ιστολογίου. Δραστικό αντίδοτο, ελπίζω, στη μοναξιά που ενεδρεύει μέσα μας.
Μερικούς μήνες μετά την αρχή αυτής της προσπάθειας, είχαμε τη χαρά να γίνει βασική συνεργάτιδά μας η πολύτιμη Τζούλια Φορτούνη. Η Τζούλια ανέλαβε να επιλέγει πίνακες και συνθέτει εικόνες για τα ποιήματα της ανθολογίας - μια πρωτότυπη δημιουργική εργασία. Τη Τζούλια διαδέχτηκε στον τομέα αυτό μια άλλη φίλη από την Αθήνα, η Γιάννα Αγγελοπούλου. Εδώ και έξι χρόνια περίπου, την εργασία αυτή έχω αναλάβει εγώ προσωπικά.
Βασικός συνεργάτης του ιστολογίου υπήρξε και ένας παλιός μου φίλος, ο ζωγράφος και λογοτέχνης Ντίνος Παπασπύρου. Κατά διαστήματα είχαμε τη βοήθεια και άλλων φίλων της ποίησης.
Μετά λοιπόν περισσότερους από 500 ποιητές με περισσότερα από 5.000 ποιήματα σε 14 θεματικές ενότητες, έχω πια συνειδητοποιήσει ότι το έργο αυτό δεν πρόκειται να τελειώσει. Δεν θα τελειώσει ποτέ γιατί η ποίηση δεν τελειώνει ποτέ. Δεν έχουν ακόμα ανθολογηθεί πολλοί σημαντικοί ποιητές και η ανθολόγηση άλλων δεν είναι πλήρης. Και το κυριότερο, παρά την παραδοσιακή μικροψυχία και μεμψιμοιρία στον τόπο μας, η ελληνική ποίηση γνωρίζει στις μέρες μας μια πρωτοφανή άνθιση.Οι παλιότεροι ποιητές δημοσιεύουν το έργο της ωριμότητάς τους ενώ εμφανίζονται συνεχώς αξιόλογοι νέοι ποιητές. Μέσα στην κοπριά φυτρώνουν εξαίσια λουλούδια.
Η έρευνα λοιπόν θα συνεχιστεί, παρά τη γενικότερη σοβαρή μείωση στην κίνηση των ιστολογίων, και θα προστεθούν στις ανθολογίες πολλοί ποιητές και πολύ περισσότερα ποιήματα. Με μοναδικό κριτήριο την ποιότητα. Πρόκειται ασφαλώς για μια φιλόδοξη προσπάθεια, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι τεχνικοί περιορισμοί ενός απλού ιστολογίου αλλά και ο περιορισμένος χρόνος που εγώ διαθέτω. Και κάτι ακόμα, νομίζω ιδιαίτερα σημαντικό. Η αγάπη όλων μας για την ποίηση δημιουργεί φιλικούς δεσμούς με ξεχωριστούς ανθρώπους που, πιθανότατα, δεν πρόκειται ποτέ να γνωρίσουμε από κοντά. Παράδειγμα η συνεργασία μου με τα άλλα μέλη της παρέας που υπήρξε σχεδόν αποκλειστικά ηλεκτρονική και τηλεφωνική. Και οι πολλοί κάτοχοι άλλων ιστολογίων που έχουν γίνει τακτικοί αναγνώστες μας. Νομίζω ότι αυτή είναι μια άριστη συστατική επιστολή για τη λειτουργία του διαδικτύου.
Ευχαριστώ θερμά τη Τζούλια, τη Λίνα, τη Γιάννα και τον Ντίνο, σας ευχαριστώ όλους.
Τόλης Νικηφόρου
Αναρτήσεις
6 σχόλια:
Από που αντλεί τελικά ο έρωτας τη ρώμη του; Μήπως από την -πρόσκαιρη- εξορία της μνήμης του θανάτου; Μήπως γιατί ντύνει τις στιγμές με το κόκκινο ρούχο της ψευδαίσθησης της αφθαρσίας;
Καλωσόρισες, giota, στον κόσμο των ιστολογίων, στο Λιβάδι και, ιδίως, στα αναπάντητα ερωτήματα.
Θα έλεγα ότι ο έρωτας αντλεί τη ρώμη του από την επιταγή της φύσης για την διαιώνιση του είδους. Η μνήμη του θανάτου είναι και μνήμη της αναγέννησης. Η φθορά του ατόμου δεν έχει καμία σημασία μπροστά στην αφθαρσία του συνόλου της ανθρωπότητας.
Οι κάθε είδους παρήγορες ερωτικές ψευδαισθήσεις σε ατομικό επίπεδο υποδηλώνουν κατά τρόπο παράδοξο
μια συλλογική αλήθεια. Ότι ο έρωτας είναι αθάνατος, ότι η κοινότητα των θνητών είναι αθάνατη.
Θα συμφωνήσω, πως ναι, η μνήμη του θανάτου, είναι και μνήμη της αναγέννησης. Όμως, όχι μιας συλλογικής, όπως λες, αναγέννησης στο όνομα της αφθαρσίας της ανθρωπότητας εν γένει. Η αναγέννηση για να προσλάβει όλο το νόημά της, πρέπει να είναι επιμερισμένη, να είναι προσωποκεντρική. Αλλιώς, πρόκειται για μια δεξαμενή, στάσιμη, η οποία δεν μπορεί να μεταγγιστεί. Πρέπει να πάρουμε ο καθένας το μερίδιο που μας αναλογεί. Φυσικά υπάρχουν και άνθρωποι που δεν μετέχουν αυτού του εγκοινωνισμού. Και βρίσκω, πως απλά είναι εξαιρετικά μόνοι.
Αυτό που ξέρω εγώ, giota μου, είναι πως «όλα θα σβήσουν, όλα θα χαθούν». Παρά τις απόλυτα κατανοητές ανθρώπινες αυταπάτες και την παρηγοριά που παρέχουν ιδιοτελώς οι θρησκείες, το άτομο είναι προορισμένο να χαθεί για πάντα. Να αναλυθεί στα συστατικά του στοιχεία μέσα στην δεξαμενή της οικουμένης και να αποτελέσει την πρώτη ύλη μιας μελλοντικής αναγέννησης σε νέους και ανεξιχνίαστους συνδυασμούς.
Στα γονίδιά μας τότε θα είναι εγγεγραμμένη όλη η ιστορία της ανθρωπότητας. «Τίποτα δεν θα θυμηθούμε και τίποτα δεν θα 'χουμε ξεχάσει». Πράγματι λαμβάνουμε όλοι το μερίδιο που μας αναλογεί.
Χωρίς όμως επίγνωση της έστω ελάχιστης και μυστικής συμμετοχής μας στο παγκόσμιο γίγνεσθαι, χωρίς τη συνειδητοποίηση της βαθύτερης αδελφοσύνης μας στην παγκόσμια κοινότητα των έμβιων όντων. Όταν υπάρχει αυτή η επίγνωση κι αυτή η συνειδητοποίηση, τότε η μοναξιά εξαφανίζεται.
Αυτή την ταύτιση επιτυγχάνει, στη διάρκεια της κάθε ζωής μας, ο έρωτας με τρόπο μαγικό. Τη στιγμιαία εξαφάνιση του «εγώ» μέσα στο «εμείς». Και την κατάργηση της μοναξιάς.
Και κατανοώ και σέβομαι τις απόψεις σου. Όμως, δεν πιστεύω σε καμία περίπτωση ότι ο έρωτας καταργεί τη μοναξιά. Δεν αποποιούμαι τον έρωτα, όμως αρνούμαι να του αναγνωρίσω τέτοια λειτουργία.΄Εχω δει ερωτευμένους να είναι τραγικά μόνοι. Όπως έχω δει και μοναχικούς, να είναι με μια ακραία διάσταση, πλήρεις.Το να συναντηθούν δυο μόνοι σε ένα μονοπάτι, δεν μου λέει κάτι, ειλικρινά. Ο έρωτας είναι κατά τη γνώμη μου δυνατός, όπως βέβαια και απαραίτητος ακριβώς γι΄αυτό. Γιατί έχει την δύναμη της αυταπάτης. Πιστεύουν συχνά οι άνθρωποι ότι στον άλλον θα βρούν αυτό που οι ίδιοι δεν είναι. Για όσο διαρκέσει, πιστεύουν ότι είναι άτρωτοι, αθάνατοι, υπερ-άνθρωποι.
Γιατί άραγε δεν αρκεί στον άνθρωπο η "συνειδητοποίηση της βαθύτερης αδελφοσύνης στην παγκόσμια κοινότητα των έμβιων όντων"; Αν ήταν έτσι, όλοι θα ήταν ευτυχισμένοι και μάλιστα πολύ εύκολα. Θα αρκούσε αυτή η επίγνωση, αυτή η συνειδητοποίηση όπως λες. Ο έρωτας, ναι μεν ωθεί τον άνθρωπο σε μια ανάταση, αλλά όταν ο έρωτας, ο στεγνός έρωτας τελειώσει -που τελειώνει γρήγορα- τι γίνεται;
Τέλος, δεν πιστεύω πως «όλα θα σβήσουν, όλα θα χαθούν». Δεν αναφέρθηκα καθόλου στις θρησκείες, που όπως λες βρίσκουν σε αυτή καταφύγιο, οι "απόλυτα κατανοητές ανθρώπινες αυταπάτες" με την "παρηγοριά που παρέχουν ιδιοτελώς".
Για το ίδιο θα μπορούσε να μεμφθεί κανείς τους ποιητές δε νομίζεις; Εγώ δεν θα το κάνω πάντως.
Θα συμφωνήσω -αλίμονο- πως ο άνθρωπος "θα αναλυθεί στα συστατικά του στοιχεία" και θα αποτελέσει "την πρώτη ύλη μιας μελλοντικής αναγέννησης σε νέους" αλλά εντελώς γνωστούς κατά την άποψή μου συνδυασμούς: αίμα, λύμφη, νευρικό σύστημα κ.ο.κ.
Το ίδιο ακριβώς θα συμβεί και με έναν σκύλο. Όμως επέτρεψέ μου να πω, ότι ενώ πολύ θα το ήθελα, και πολύ πλάκα θα είχε, δεν έχω δει το σκύλο μου να συγκινείται ποτέ. Όπως για παράδειγμα είχα την ευκαιρία να δω εσένα σε μια εκπομπή -του Βασιλικού- στην τηλεόραση να ραγίζει η φωνή σου, στην τελευταία αποστροφή του λόγου σου. Κάτι πολύ "ανθρώπινο" δε νομίζεις;
Με εκτίμηση.
Μα, κι εγώ κατανοώ και σέβομαι τις απόψεις σου. Αλλιώς τι είδους διάλογος θα γινόταν; Αυτές οι απόψεις πηγάζουν από την ιδιοσυγκρασία μας, τα διαβάσματά μας και την προσωπική μας πείρα. Όταν το πρώτο και το τρίτο από αυτά διαφέρουν σημαντικά, όπως συμβαίνει και με παλιούς κι αγαπημένους φίλους μου, διαφέρουν και οι απόψεις. Το πιο ανθρώπινο γεγονός απ’ όλα.
Για μένα ο έρωτας είναι μια ζωτική λειτουργία, καθοριστική στη ζωή μου και ιδίως στην ποιητική αλλά και στην πεζογραφική μου εργασία. Με άλλα λόγια, νιώθω λειψός, δεν εμπνέομαι και κάνω μόνο διαδικαστικές συγγραφικές κινήσεις όταν δεν είμαι ερωτευμένος. Ερωτευμένος κατ’ αρχήν με την ίδια τη ζωή και τα θαύματά της και ταυτόχρονα με το μαγευτικό γυναικείο πλάσμα στο οποίο ενσαρκώνονται σε μεγάλο βαθμό αυτά τα θαύματα. Αυτή είναι η φύση μου και αυτό έχει αποδείξει η, φευ, μακρά και πικρή μου πείρα και δεν μπορώ να κάνω αλλιώς.
Θα συμφωνήσω μαζί σου ότι παραμένει ακέραια μέσα μου η υπαρξιακή μοναξιά, παραμένουν αναπάντητα όλα τα βασικά μου ερωτήματα από την εφηβική μου ηλικία. Τις στιγμές όμως της ερωτικής έξαρσης, όταν κυριαρχεί η γοητεία των δευτερολέπτων, καταργείται η μοναξιά, αισθάνομαι ότι είμαι ένα παλλόμενο κύτταρο μιας παγκόσμιας αρμονίας. Ψευδαίσθηση και αυταπάτη; Έστω. Μήπως τα πάντα στον μάταιο τούτο κόσμο δεν είναι ένα κολοσσιαίο ψέμα;
Πιστεύεις ότι είναι εύκολο πράγμα η συνειδητοποίηση της βαθύτερης παγκόσμιας αδελφοσύνης; Κάθε άλλο, θα έλεγα. Ιδίως με τις συνθήκες του άκρατου καπιταλισμού, ο άνθρωπος είναι βυθισμένος στον εαυτούλη του, στο «ιδιωτικό όραμα» και στον αδιέξοδο δρόμο της κατανάλωσης και, με ελάχιστες εξαιρέσεις, αδυνατεί να αισθανθεί και τη στοιχειώδη ακόμη αλληλεγγύη για τους λιγότερο τυχερούς, για τους απόκληρους του κόσμου.
Όσο για την ποίηση, θα πρέπει να ξέρεις ότι είναι ένα ψυχικό φαινόμενο που δεν ενέχει καμία ιδιοτέλεια. Είναι η τήρηση μιας εσωτερικής εντολής και το αμφίβολο προνόμιο να τραγουδάει κανείς με δακρυσμένα μάτια.
Όταν λοιπόν παρέρχεται ο έρωτας, υπάρχει και η αγάπη. Το ωκεάνιο αυτό συναίσθημα. Και, πίστεψέ με, υπάρχουν πάντοτε άνθρωποι άξιοι να τους ερωτευτούμε και άνθρωποι άξιοι να τους αγαπήσουμε.
Δύσκολο όμως να κάνει κανείς τέτοιες συζητήσεις σ’ αυτό τον χώρο. Ως μία τελευταία δική μου κουβέντα, θα έλεγα να μην υποτιμούμε τα ζώα. Θα έρθει μια εποχή που ο άνθρωπος θα πάψει να είναι δολοφόνος. Όχι μόνο των αδερφών του αλλά και των άλλων πλασμάτων πάνω στη γη. Θα αναγνωρίσει και το δικό τους δικαίωμα στη ζωή και στην ευτυχία. Ζούμε ακόμη την προϊστορία μας. Αυτό που φαντάζει ουτοπικό τώρα, κάποτε θα γίνει η πραγματικότητα της καθημερινής ζωής. Κάποτε θα υπάρξει ο κόσμος που ονειρευόμαστε και που μας αξίζει όλους.
Να είσαι καλά. Καλό βράδυ.
Δημοσίευση σχολίου