Μιχάλης Κατσαρός
από τη συλλογή Κατά Σαδδουκαίων, 1953
Φίλοι μου του διαδικτύου,
Συμπληρώθηκαν ήδη δεκατρία χρόνια από τον Ιούνιο του 2008, όταν με τη Λίνα Παπαδοπούλου αποφασίσαμε να ανοιχτούμε στο πέλαγος των Ελλήνων ποιητών του 20ου (και του 21ου !!) αιώνα. Με προσωπικές θεματικές ανθολογίες. Με ποιήματα για τον έρωτα και την αγάπη, για την κοινωνία και την επανάσταση, για το όνειρο και την ουτοπία, για τον χρόνο και τη μνήμη, για τη μοναξιά, για το ίδιο το ποιητικό φαινόμενο, για όλα τα αιώνια θέματα της λογοτεχνίας.
Στο διάστημα αυτό, διάβασα αναρίθμητες ποιητικές συλλογές, ξεφύλλισα εκατοντάδες τεύχη λογοτεχνικών περιοδικών, ανέτρεξα σε μερικές δεκάδες ανθολογίες από τη βιβλιοθήκη μου και προμηθεύτηκα άλλες, για να θυμηθώ τα αγαπημένα μου ποιήματα, να ανακαλύψω άλλα και έτσι να μοιραστώ μαζί σας αυτόν τον αμύθητο πλούτο της ψυχής.
Εκτός από τις θεματικές ανθολογίες, σκοπός μας ήταν να παρουσιάσουμε ξεχωριστά σημαντικούς ποιητές, ιδίως εκείνους που είναι λιγότερο γνωστοί έξω από τον στενό ποιητικό κύκλο. Επίσης, να σας γνωρίσουμε αξιόλογους νέους ποιητές, την ελπίδα και το μέλλον. Αυτό έχει ήδη γίνει για αρκετούς ποιητές και θα συνεχιστεί με ειδικά αφιερώματα σε πολλούς άλλους. Με τον τρόπο αυτό, συνεχίζουμε με τη δική μας οπτική τις άλλες αξιόλογες προσπάθειες ανθολόγησης που έχουν γίνει στο διαδίκτυο.
Το ιστολόγιο φέρει ένα δικό μου ποίημα ως προμετωπίδα, υπήρξε όμως, έως πριν έξι χρόνια περίπου, αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας. Συνεχίζω μόνος μου από τότε. Τα ποιήματα συνοδεύονται, σχεδόν πάντα πλέον, από πίνακες ζωγραφικής, εικόνες, σχέδια ή φωτογραφίες. Το ποίημα του Άρη Αλεξάνδρου στη στήλη «Το ποίημα που διανυκτερεύει», όπως και το δικό μου ποίημα ως προμετωπίδα της ανθολογίας, εκφράζουν τον αγωνιζόμενο άνθρωπο και το πνεύμα του ιστολογίου. Δραστικό αντίδοτο, ελπίζω, στη μοναξιά που ενεδρεύει μέσα μας.
Μερικούς μήνες μετά την αρχή αυτής της προσπάθειας, είχαμε τη χαρά να γίνει βασική συνεργάτιδά μας η πολύτιμη Τζούλια Φορτούνη. Η Τζούλια ανέλαβε να επιλέγει πίνακες και συνθέτει εικόνες για τα ποιήματα της ανθολογίας - μια πρωτότυπη δημιουργική εργασία. Τη Τζούλια διαδέχτηκε στον τομέα αυτό μια άλλη φίλη από την Αθήνα, η Γιάννα Αγγελοπούλου. Εδώ και έξι χρόνια περίπου, την εργασία αυτή έχω αναλάβει εγώ προσωπικά.
Βασικός συνεργάτης του ιστολογίου υπήρξε και ένας παλιός μου φίλος, ο ζωγράφος και λογοτέχνης Ντίνος Παπασπύρου. Κατά διαστήματα είχαμε τη βοήθεια και άλλων φίλων της ποίησης.
Μετά λοιπόν περισσότερους από 500 ποιητές με περισσότερα από 5.000 ποιήματα σε 14 θεματικές ενότητες, έχω πια συνειδητοποιήσει ότι το έργο αυτό δεν πρόκειται να τελειώσει. Δεν θα τελειώσει ποτέ γιατί η ποίηση δεν τελειώνει ποτέ. Δεν έχουν ακόμα ανθολογηθεί πολλοί σημαντικοί ποιητές και η ανθολόγηση άλλων δεν είναι πλήρης. Και το κυριότερο, παρά την παραδοσιακή μικροψυχία και μεμψιμοιρία στον τόπο μας, η ελληνική ποίηση γνωρίζει στις μέρες μας μια πρωτοφανή άνθιση.Οι παλιότεροι ποιητές δημοσιεύουν το έργο της ωριμότητάς τους ενώ εμφανίζονται συνεχώς αξιόλογοι νέοι ποιητές. Μέσα στην κοπριά φυτρώνουν εξαίσια λουλούδια.
Η έρευνα λοιπόν θα συνεχιστεί, παρά τη γενικότερη σοβαρή μείωση στην κίνηση των ιστολογίων, και θα προστεθούν στις ανθολογίες πολλοί ποιητές και πολύ περισσότερα ποιήματα. Με μοναδικό κριτήριο την ποιότητα. Πρόκειται ασφαλώς για μια φιλόδοξη προσπάθεια, ιδίως αν ληφθούν υπόψη οι τεχνικοί περιορισμοί ενός απλού ιστολογίου αλλά και ο περιορισμένος χρόνος που εγώ διαθέτω. Και κάτι ακόμα, νομίζω ιδιαίτερα σημαντικό. Η αγάπη όλων μας για την ποίηση δημιουργεί φιλικούς δεσμούς με ξεχωριστούς ανθρώπους που, πιθανότατα, δεν πρόκειται ποτέ να γνωρίσουμε από κοντά. Παράδειγμα η συνεργασία μου με τα άλλα μέλη της παρέας που υπήρξε σχεδόν αποκλειστικά ηλεκτρονική και τηλεφωνική. Και οι πολλοί κάτοχοι άλλων ιστολογίων που έχουν γίνει τακτικοί αναγνώστες μας. Νομίζω ότι αυτή είναι μια άριστη συστατική επιστολή για τη λειτουργία του διαδικτύου.
Ευχαριστώ θερμά τη Τζούλια, τη Λίνα, τη Γιάννα και τον Ντίνο, σας ευχαριστώ όλους.
Τόλης Νικηφόρου
10 σχόλια:
αντισταθείτε στους γραβατωμένους φλώρους που με τα νύχια της εξουσίας
ξεφλουδίζουν το ρόδινο μάγουλο της αθωότητας
αντισταθείτε στους μη γραβατωμένους αντιεξουσιαστές που βολεύονται σε
λέξεις πολυθρόνες και επιδίδονται
σε δοσίλογες ιδεοκατασκευές
αντισταθείτε στους έχοντες μαύρα τζιπ και άσπρα όνειρα
στους μη έχοντες μαύρα τζιπ και άσπρα όνειρα...
αντισταθείτε στους "political correct" λαθρεπιβάτες της καρδιάς σας...
στους ποιητές που παίζουν στο χρηματιστήριο τα ποιηματά τους
με μια γροθιά
στου θηρίου τ΄αχαμνά
αντισταθείτε...
ουφ...εκτονώθηκα,το είχα ανάγκη...
υπέροχο ποίημα...
επετειακό...συγχαρητήρια για την επιλογή
Αντισταθείτε
σ' αυτόν που χτίζει ένα μικρό σπιτάκι
και λέει : καλά είμαι εδώ.
Αντισταθείτε σ΄αυτόν που γύρισε πάλι στο σπίτι
και λέει : Δόξα σοι ο Θεός.
Aλήθεια...
γιατί να αντισταθώ σε αυτά τα δυο..
Ονομάζεται και εφησυχασμός, Μαρία μου. Δηλαδή, εμείς τη βολέψαμε κι ας πάνε οι άλλοι να πνιγούνε. Εμείς τα κονομήσαμε, βολευτήκαμε, άσε τα παιδιά να πεθαίνουν από την πείνα.
Ονομάζεται και διαρκής επανάσταση. Δηλαδή, Τρότσκι, τέταρτη διεθνής. Αλλιώς και ο κομμουνισμός καταντάει γραφειοκρατία, καταντάει νομενκλατούρα και γραβατωμένα τρωκτικά.
Χαιρετίζω τη Ντολόρες Ιμπαρούρι, τη μωβ πασιονάρια του ιστολογίου !!! Γραβατωμένους φλώρους, είπες. Γουστάρω.
Τέλος, για να ενημερωθούν τα μικρά της παρέας, αυτό το ποίημα έκανε θραύση τη δεκαετία του "70. Τότε που πιστεύαμε ότι θα αλλάξουμε τον κόσμο.
Oλα μια αποψη ειναι μα δεν μπορουμε να συμφωνουμε σε ολα.. οπως και να χει..
Θραύση κανουν πολλα πράγματα...
Ασχετο...
(Εκτος αν δεν επιτρεπεται να λεμε την αποψή μας ετσι οπως την πιστεύουμε..) τότε καλώς..
Όχι μόνον επιτρέπεται να λέμε την άποψή μας, Μαρία, αλλά επιβάλλεται. Με απόλυτη ελευθερία και ισοτιμία.
Να σημειωθεί ότι ο ίδιος ο Μιχάλης Κατσαρός λέει:
Το ποίημα αυτό δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Δημοκρατικός Τύπος, λογοκριμένο από αριστερό διανοούμενο. Αναγκάστηκα να διαμαρτυρηθώ στο επόμενο φύλλο της ίδιας εφημερίδας με το Υστερόγραφο.
Το περιστατικό συνέβη στις 8/10/1950. Οι στίχοι που θεώρησε τότε σκόπιμο να παραλείψει η εφημερίδα είναι οι εξής:
στην κρατική εκπαίδευση
στο φόρο
σ' αυτόν που χαιρετάει απ' την εξέδρα ώρες ατέλειωτες τις παρελάσεις
στον πρόεδρο του Εφετείου αντισταθείτε
Αντισταθείτε στις υπηρεσίες αλλοδαπών και διαβατηρίων
στις φοβερές σημαίες των κρατών και τη διπλωματία
στα εργοστάσια πολεμικών υλών
στα θούρια
(Πηγή: 9η έκδοση της συλλογής «Κατά Σαδδουκαίων», Αθήνα, Σ. Ι. Ζαχαρόπουλος, 1994)
Πολύ ενδιαφέροντα και κατατοπιστικά τα όσα παραθέτεις, Βίκυ. Καθόλου όμως παράξενα τη σκοτεινή εκείνη μετεμφυλιακή περίοδο.
Το αποτρόπαιο φαινόμενο της λογοκρισίας έχει πολλές μορφές. Έχουμε τη λογοκρισία που ασκείται από κρατικά όργανα, τη λογοκρισία από περίπου ομοϊδεάτες (όπως στην περίπτωση αυτή) και, τη χειρότερη όλων, την αυτολογοκρισία. Δηλαδή, τη λογοκρισία που ασκεί ο ίδιος ο ποιητής, πεζογράφος ή άλλος συγγραφέας στα ίδια του τα κείμενα από τον φόβο μήπως δεν «περάσουν», μήπως δεν δημοσιευτούν ή, σε περίπτωση που δημοσιευτούν, από τον φόβο των νομικών ή άλλων συνεπειών.
Ας μην ξεχνάμε ότι η εξουσία αλλάζει μορφές αλλά παραμένει πάντοτε εξουσία. Αριστερή, δεξιά, πολιτική, θρησκευτική, οικονομική, πνευματική και βάλε. Η εξουσία έχει πάντοτε το ίδιο αποκρουστικό πρόσωπο και είναι, από τη φύση της, θανάσιμος εχθρός της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Τα έχουμε πει αυτά πολλές φορές.
Όσο λιγότερη εξουσία, τόσο καλύτερα. Όσο λιγότερη εξουσία, τόσο περισσότερη ελευθερία και τόσο μεγαλύτερη ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Πάντως, θαρρώ πως η περίπτωση που περιγράφει ο Μιχάλης Κατσαρός είναι από τις πιο άχαρες μορφές λογοκρισίας - αυτήν που ανέφερες κι εσύ, Τόλη, εννοώ, δηλαδή τη λογοκρισία από περίπου ομοϊδεάτες.
Πιστεύω πως η μοναδική λύση είναι αυτή που προτείνει συνεχώς στο ποίημα: «αντισταθείτε». Άποψή μου είναι ότι ο μοναδικός ικανός πολέμιος της εξουσίας είναι ο σκεπτόμενος άνθρωπος που έχει την δέουσα υποδομή και καλλιέργεια για να επαγρυπνεί διαρκώς, να βλέπει όλα γίνονται γύρω του και να αντιστέκεται στην αλλοτρίωση που επιχειρούν να του επιβάλλουν.
Αντίθετα, ο «βολεμένος» και επαναπαυμένος άνθρωπος είναι ο ισχυρότερος σύμμαχος της εξουσίας σε οποιαδήποτε μορφή της.
Kαλά τα λες. Και πάλι συμφωνούμε.
Αρχίζω να ανησυχώ. Είναι σοβαρό, γιατρέ μου; Πώς; Θα ξαναρχίσουν σύντομα οι ομηρικοί καυγάδες; Ουφ, ηρέμησα. Θα επανέλθουμε στην ομαλότητα.
Καλά. Πάω να σε συμπεριλάβω στη «διαθήκη μου» με μοναδική προϋπόθεση να μην πάψουν ποτέ οι ομηρικοί καβγάδες.
Δημοσίευση σχολίου